آنچه در این مقاله میخوانید [پنهانسازی]
آیا به عنوان یک تولیدکننده با قوانین جدید مبارزه با قاچاق کالا و ارز آشنا هستید؟ بر اساس قانون مصوب سال 1392، شناسه کالا به عنوان زبان مشترک تجاری و عامل اصلی شناسایی کالا در زنجیره تجارت کشور شناخته میشود. این شناسه، یک کد 13 رقمی منحصربهفرد است که پس از تکمیل شناسنامه کالا در سامانه صادر میشود و به عنوان کلید دسترسی به اطلاعات محصول عمل میکند. دریافت این کد برای تمامی تولیدکنندگان جهت انجام فرایندهای تجاری، به ویژه اظهار تولید، کاملاً الزامی است.
اگر فرایند دریافت شناسه کالا برایتان پیچیده به نظر میرسد، نگران نباشید. در این مقاله، تمام مراحل را از صفر تا صد و با جزئیات فنی دقیق (بر اساس آخرین تغییرات سامانه) بررسی میکنیم تا بدون ابهام بتوانید برای محصولات خود شناسه دریافت کنید.
ما برای راحتی شما، این آموزش را به دو صورت آماده کردهایم. اگر تماشای راهنمای تصویری را ترجیح میدهید، میتوانید ویدئوی زیر را مشاهده کنید. اما اگر میخواهید مراحل را با جزئیات دقیقتر و گامبهگام مطالعه کنید، کافیست از ویدئو عبور کرده و ادامه مقاله را بخوانید.
شناسه کالا در واقع هویت دیجیتال محصول شماست. این کد 13 رقمی پس از نهایی شدن شناسنامه کالا صادر میشود و تمامی استعلامکنندگان با داشتن آن میتوانند به اطلاعات کالا دسترسی پیدا کنند. نکته قابل توجه این است که اگر کالای شما دارای شناسه معتبر بینالمللی مانند GTIN، VIN، ISBN یا سایر شناسههای مورد تأیید وزارت صمت باشد، میتوانید در زمان ثبتنام، آن را اعلام کنید. در این صورت، سامانه همان کد بینالمللی را به عنوان شناسه کالا میپذیرد و دیگر نیازی به تولید کد جدید نیست.
فرایند دریافت شناسه کالا برای کاربرانی که شخصاً اقدام به اظهار میکنند، کاملاً رایگان است. اما باید توجه داشته باشید که با حذف هزینههای ریالی، مسئولیت دقت در اطلاعات افزایش مییابد. مسئولیت صحت اطلاعات وارد شده و عواقب ناشی از انتخاب شناسه نامناسب در مراحل بعدی تجارت (مانند اظهار تولید اشتباه)، تماماً بر عهده کاربر خواهد بود؛ لذا پیشنهاد میشود در ورود اطلاعات فنی نهایت دقت را به خرج دهید.
برای شروع فرایند، صرفاً داشتن نام کاربری کافی نیست. پیش از هر اقدامی باید صلاحیت شما به عنوان تولیدکننده در سامانه جامع تجارت احراز شده باشد. پس از ورود به حساب کاربری، گام اول انتخاب نقش صحیح است.
شما باید از لیست نقشهای موجود در بالای صفحه، نقش تاجر (حقیقی یا حقوقی) را انتخاب کنید. تنها با انتخاب این نقش است که منوی اختصاصی «عملیات شناسه کالا» در ستون سمت راست برای شما فعال میشود و میتوانید گزینه «ثبت کالای جدید» را مشاهده و انتخاب نمایید.
اولین و شاید مهمترین قدم فنی، انتخاب دقیق سرفصل کالایی است. سرفصل کالا تعیین میکند که شما در مراحل بعد چه فیلدهایی را باید پر کنید. سامانه برای یافتن سرفصل دو راهکار در اختیار شما قرار داده است. روش اول، جستجوی هوشمند است؛ شما میتوانید با استفاده از کلیدواژههایی نظیر کد تعرفه (HS Code)، کد آیسیک (ISIC)، نام کالا یا شرح تعرفه، سرفصل مورد نظر را پیدا کنید.
روش دوم، استفاده از ساختار درختی است که باید با کلیک بر روی گروههای کالایی اصلی، پلهپله به زیرمجموعهها نفوذ کنید تا به سرفصل نهایی و دقیق محصول خود برسید. دقت کنید که اشتباه در این مرحله میتواند کل ماهیت کالای شما را تغییر دهد.
پس از انتخاب سرفصل، به سربرگ کدهای بینالمللی میرسید. این بخش فرصتی طلایی برای کسانی است که کالایشان از قبل دارای بارکد معتبر جهانی (مثل GTIN) است. اگر روی بستهبندی محصول شما کد GTIN درج شده، حتماً آن را در این بخش وارد کنید. با این کار، سامانه بین کد بینالمللی شما و شناسه داخلی یک تناظر یکبهیک ایجاد میکند.
فایده این کار چیست؟ اگر کد بینالمللی را ثبت کنید، دیگر الزامی به چاپ و نصب برچسب بارکد جدیدی که سامانه تولید میکند نخواهید داشت و میتوانید با همان بارکد قبلی کالا را در بازار عرضه کنید. اما اگر کالای شما فاقد کد بینالمللی است، نگران نباشید؛ کافیست گزینه «فاقد شناسه» را انتخاب کنید تا سامانه برای شما کد صادر کند.
انتخاب صحیح کدهای تعرفه، آشنایی با استانداردهای بینالمللی نظیر GTIN و مدیریت زنجیره تامین، نیازمند دانش تخصصی است. اگر میخواهید به عنوان یک بازرگان یا تولیدکننده حرفهای، بر تمام قوانین و اصطلاحات مسلط شوید و از جریمههای ناخواسته جلوگیری کنید، پیشنهاد میکنیم در دوره بازرگانی بین الملل عصر شبکه شرکت کنید.
تکمیل فیلدهای فنی در این مرحله انجام میشود که شامل انتخاب کدهای تکمیلی مثل CPC و HS Code است (که بسته به سرفصل ممکن است اجباری یا اختیاری باشند). اما پیچیدهترین بخش ماجرا، مفهوم «واحد شمارش» و «ضریب تبدیل» است.
سامانه برای هر سرفصل یک «واحد شمارش اصلی» ثابت در نظر گرفته است (مثلاً کیلوگرم) که غیرقابل تغییر است. اما شما ممکن است محصولتان را دانهای بفروشید؛ اینجاست که «واحد شمارش انتخابی» مطرح میشود.
اگر واحد انتخابی شما با واحد اصلی سامانه متفاوت باشد، باید به زبان ریاضی به سامانه بگویید هر یک عدد از کالای شما، معادل چه مقداری از واحد اصلی است. بیایید با یک مثال واقعی از ویدئو این موضوع را شفاف کنیم: فرض کنید محصول شما ویفر شکلاتی است. واحد اصلی سامانه «کیلوگرم» است اما شما سه نوع بستهبندی دارید:
بسته تکی 20 گرمی:
چون واحد انتخابی شما «عدد» است، باید 20 گرم را به کیلوگرم تبدیل کنید. پس ضریب تبدیل شما 0.02 خواهد بود.
بسته 6 عددی:
وزن کل این بسته 120 گرم (6 تا 20 گرم) است. پس برای این شناسه، ضریب تبدیل شما 0.12 میشود.
بسته 24 عددی:
وزن کل 480 گرم است. پس ضریب تبدیل 0.48 درج میشود. همانطور که میبینید، برای هر نوع بستهبندی باید یک شناسه جداگانه با ضریب تبدیل مختص به خود دریافت کنید.
در این مرحله سامانه فیلدهای توصیفی اجباری مختص آن کالا را به شما نمایش میدهد (مانند طعم، جنس، نوع بسته بندی و…). نکته بسیار مهم در خصوص فیلد نام تجارتی یا برند است. مقادیر این لیستها از قبل تعریف شدهاند.
اگر نام برند شما در لیست وجود نداشت، نمیتوانید آن را تایپ کنید؛ بلکه باید گزینه «درخواست مقدار جدید» را انتخاب کنید. توجه داشته باشید که اگر نام برند جدیدی را درخواست دادید، در گام بعدی (پیوستها) بارگذاری تصویر گواهی ثبت علامت تجاری الزامی خواهد بود تا مالکیت برند برای کارشناس محرز شود.
پس از ثبت، درخواست شما در منوی «درخواستهای در گردش» قابل پیگیری است:
پس از اینکه دکمه ثبت نهایی را زدید، کار تمام نشده است. شما باید سرنوشت درخواست خود را در منوی «درخواستهای در گردش» پیگیری کنید. وضعیت درخواست شما یکی از چهار حالت زیر خواهد بود:
اگر وضعیت «ارسال نشده» باشد، یعنی درخواست فقط پیشنویس شده و هنوز به دست کارشناس نرسیده است؛ باید ویرایش و دکمه ثبت نهایی را بزنید. وضعیت «در حال نظارت» یعنی همه چیز خوب پیش رفته و درخواست در کارتابل کارشناس در حال بررسی است. وضعیت «جاری (منتظر اقدام کاربر)» زمانی رخ میدهد که کارشناس درخواست را دیده و ایرادی گرفته یا سوالی پرسیده است؛ شما باید پاسخ کارشناس را خوانده، اصلاحات را انجام داده و مجدد ارسال کنید و در نهایت وضعیت «رد شده» به معنی عدم تأیید کلی است که باید با مطالعه علت رد، درخواست جدیدی را از ابتدا ثبت نمایید.
زمانی که درخواست شما تأیید شد، شناسه صادر میشود. اکنون میتوانید به منوی «فهرست کالاهای تولیدی» رفته و دکمه «کاتالوگ» را جلوی کالای خود بزنید. در فایل کاتالوگ، یک بارکد میلهای اختصاصی وجود دارد.
طبق قانون، برای کالاهایی که دارای بستهبندی هستند، نصب این شناسه الزامی است. شما باید این فایل را دانلود کرده و بارکد آن را با کیفیت مناسب روی بستهبندی محصول چاپ یا الصاق کنید. البته همانطور که گفته شد، اگر قبلاً کد GTIN را به عنوان متناظر ثبت کرده باشید، نیازی به این تغییرات در چاپ بستهبندی نخواهید داشت.
فرایند ثبت و دریافت شناسه کالا توسط خود کاربر در سامانه جامع تجارت کاملاً رایگان است.
شناسه کالا به ازای هر شخص حقیقی یا حقوقی صادر میشود. شما برای اظهار تولید تنها مجاز به استفاده از شناسههایی هستید که خودتان دریافت کردهاید.
به ازای هر نوع بستهبندی و وزن متفاوت، باید یک شناسه کالای مجزا دریافت کنید و ضریب تبدیل مربوط به همان بستهبندی را وارد نمایید.
اگر در زمان ثبتنام، کد GTIN معتبر کالا را وارد کرده باشید، همان کد به عنوان شناسه پذیرفته میشود و الزامی به الصاق برچسب جدید سامانه نیست.
