آنچه در این مقاله میخوانید [پنهانسازی]
یکی از ترسناکترین لحظات برای هر کارشناس بازرگانی، زمانی است که اظهارنامه در مسیر سبز یا زرد قرار دارد، اما ناگهان ارزیاب گمرک با تغییر کد تعرفه (HS Code) اظهارشده، مسیر را قرمز میکند. این تغییر فقط به معنای پرداخت مابهالتفاوت حقوق ورودی نیست؛ بلکه طبق قوانین امور گمرکی، میتواند منجر به جریمههای سنگین کسر دریافتی (از 10 تا 100 درصد مابهالتفاوت) و در موارد حادتر، اتهام قاچاق شود.
بسیاری از تجار تصور میکنند تعیین تعرفه یک امر سلیقهای است و باید تسلیم نظر ارزیاب شد. اما این یک تصور غلط و پرهزینه است. طبقهبندی کالا در گمرک، یک فرآیند دقیق حقوقی مبتنی بر یک سیستم بینالمللی است. در این مقاله، ما به جای تعاریف کلی، مستقیماً سراغ قواعد بازی میرویم تا یاد بگیرید چگونه اختلافات تعرفهای را مدیریت کنید.
قبل از اینکه وارد دفاعیه شوید، باید بدانید زمین بازی کجاست. آیا اختلاف شما با گمرک بر سر ماهیت بینالمللی کالا است یا تقسیمبندیهای داخلی ایران؟
ساختار سیستم هماهنگ شده (HS) که مبنای کار گمرکات جهان است، یک کد 6 رقمی است. این 6 رقم، یک نمانکلاتور بینالمللی است که برای تمام کشورهای عضو کنوانسیون (از جمله ایران) لازمالاجرا است.
اما در ایران، ما از یک سیستم 8 رقمی استفاده میکنیم. سیستم کدگذاری ملی کالا در ایران، شامل 8 رقم است که:
اگر اختلاف شما با ارزیاب در 6 رقم اول باشد، شما در حال بحث بر سر یک استاندارد بینالمللی هستید و باید با استفاده از قواعد تفسیر و یادداشتهای توضیحی جهانی دفاع کنید. اما اگر اختلاف فقط در 2 رقم آخر باشد (مثلاً تعرفه شما 84818010 است و ارزیاب میگوید 84818090)، دعوا بر سر تقسیمبندی داخلی است و دفاعیه شما باید متمرکز بر تعاریف ملی و سود بازرگانی باشد.
رایجترین اشتباه ارزیابان و حتی تجار، تعیین تعرفه بر اساس عنوان فصل یا عنوان بخش است. مثلاً چون عنوان یک فصل ماشینآلات است، هر چیزی که شبیه ماشین باشد را در آنجا قرار میدهند.
اصول بنیادی طبقهبندی در سیستم HS صراحتاً این روش را رد میکند. طبق این اصول، عناوین قسمتها، فصلها و بخشها فقط برای راهنمایی است؛ برای مقاصد حقوقی، طبقهبندی باید فقط بر اساس:
تعیین شود، مگر اینکه این شمارهها و یادداشتها، مقررات دیگری را ایجاب نمایند.
اگر ارزیاب تعرفه شما را تغییر داد، اولین سوال شما در لایحه دفاعیه باید این باشد:
آیا این تغییر تعرفه بر اساس متن دقیق شماره (Heading) و یادداشتهای قانونی ابتدای فصل انجام شده است؟
بسیاری از اوقات، یادداشتهای قانونی که در ابتدای هر فصل یا قسمت میآیند، کالای شما را صراحتاً از آن فصل خارج میکنند، حتی اگر عنوان فصل شبیه کالای شما باشد. استناد به این اصل بنیادین، یعنی بازگرداندن بحث به مسیر قانونی و دور شدن از استنباطهای شخصی.
یکی از پیچیدهترین اختلافات زمانی رخ میدهد که شما کالایی را به صورت قطعات منفصله (CKD/SKD) وارد میکنید یا کالایی دارید که ترکیبی از چند ماده مختلف است (مثلاً یک دستگاه که هم فلزی است و هم پلاستیکی). گمرک معمولاً سعی میکند تعرفه بالاتر را اعمال کند. در اینجا باید به قواعد مربوط به کالاهای ناقص و ترکیبی استناد کنید.
طبق اصول طبقهبندی، هر اشارهای به یک شماره (کد تعرفه) در مورد یک کالا، شامل آن کالا در حالت ناقص یا تمام نشده هم میشود، مشروط بر اینکه کالای ناقص، در همان حالت، دارای کاراکتر اساسی (Essential Character) کالای کامل یا تمام شده باشد. همچنین، این اصل شامل کالای کامل یا تمام شده که به صورت پیاده شده یا سوار نشده ارائه میگردد نیز میشود.
اگر گمرک قطعات شما را به عنوان کالای کامل تعرفهگذاری کرده، دفاع شما باید روی مفهوم کاراکتر اساسی متمرکز شود. آیا این قطعات در حال حاضر، هویت اصلی کالای نهایی را دارند؟
وقتی با کالایی روبرو هستید که ممکن است در دو یا چند شماره طبقهبندی شود (مثلاً کالایی که ترکیبی از مواد مختلف است):
در لایحه خود، باید با دلایل فنی اثبات کنید که کدام جزء، وظیفه اصلی و هویت کالا را تعیین میکند و تعرفه باید بر اساس آن جزء تعیین شود، نه لزوماً جزئی که وزن یا قیمت بیشتری دارد.
گاهی اوقات اختلاف بر سر خود کالا نیست، بلکه بر سر بستهبندی آن است. مثلاً شما یک دوربین حرفهای با یک کیف بسیار گرانقیمت وارد میکنید. آیا تعرفه کیف باید جداگانه محاسبه شود؟ اصول مربوط به بستهبندی تکلیف را روشن میکند:
اگر گمرک میخواهد برای بستهبندی خاص کالای شما تعرفه جداگانه بزند، با استفاده از قواعد بالا اثبات کنید که این بستهبندی، جزء لاینفک و بلندمدت همان کالاست و نباید جدا شود.
طبقهبندی کالا (HS Code) یک حدس و گمان نیست؛ یک فرآیند دقیق حقوقی است. تسلط بر این قواعد، مرز بین یک کارشناس معمولی که تسلیم نظر ارزیاب میشود، و یک مدیر بازرگانی حرفهای است که با استناد قانونی، جلوی ضرر و جریمه شرکت را میگیرد. قواعد تفسیری تعرفه، زبان مشترک شما و گمرک است. اگر این زبان را بلد نباشید، در کمیسیونهای حل اختلاف بازنده خواهید بود.
آیا آماده دفاع از اظهارنامه خود در کمیسیون حل اختلاف هستید؟ دانستن این اصول، تنها نیمی از راه است؛ نیمه مهمتر، هنر نگارش لایحه دفاعیه بر اساس این اصول است. یک کلمه اشتباه در لایحه، میتواند منجر به تأیید جریمه کسر دریافتی شود. در دوره جامع بازرگانی بینالملل عصر شبکه، ما صرفاً قوانین را روخوانی نمیکنیم؛ ما روی پروندههای واقعیِ اختلاف تعرفه کار میکنیم تا شما به یک متخصص در تنظیم لوایح حقوقی و دفاع از منافع شرکتتان تبدیل شوید.
تعیین تعرفه یک فرآیند حقوقی است، نه سلیقهای. شما حق دارید طبق ماده قواعد عمومی تفسیر، اگر تغییر تعرفه صرفاً بر اساس عنوان فصل بوده و نه متن شمارهها و یادداشتهای قانونی، به آن اعتراض کنید و لایحه دفاعیه تنظیم نمایید.
6 رقم اول کد HS بینالمللی است، اما 2 رقم آخر مربوط به تقسیمبندیهای ملی ایران (برای آمار و مأخذ حقوق ورودی) است. در این موارد، دفاعیه شما باید متمرکز بر تعاریف داخلی و کتاب مقررات صادرات و واردات ایران باشد.
میتواند قانونی باشد. طبق اصول طبقهبندی، اگر قطعات وارد شده در همان حالت پیادهشده، دارای کاراکتر اساسی کالای کامل باشند، باید با تعرفه کالای کامل طبقهبندی شوند. دفاع شما باید روی اثبات عدم وجود این کاراکتر اساسی متمرکز باشد.
بستگی دارد. اگر بستهبندی خاص، بلندمدت و متناسب با کالا باشد (مثل جعبه ساز موسیقی)، تعرفه آن با کالا یکی است. اما اگر بستهبندی عمومی و برای استفاده مکرر باشد (مثل کارتنهای ساده)، ممکن است مشمول تعرفه جداگانه شود.
