هر فرد و بازرگانی که به عنوان یک بازرگان بین المللی فعالیت‌های تجاری را انجام می‌دهد، آشنایی با مفاهیم و قوانین تجارت از مسائل ضروری در حوزه کار آن فرد محسوب می‌شود. از جمله مفاهیم مهمی که آنها باید در آن شناخت و البته تجربه کافی داشته باشند آشنایی با فرایند ترخیص کالا است.
در کل، فرایند تجارت چه برای واردات و چه برای صادرات کالا امری زمان‌بر و پیچیده است و با توجه به پیچیدگی‌هایی که در این زمینه وجود دارد بهره مندی از شرکت‌ها و افراد با تجربه که در این زمینه سال‌ها سابقه و فعالیت دارند می‌تواند در تسهیل این امور کمک شایانی نماید. به همین منظور ما به منظور آشنایی با فرایند ترخیص کالا سعی را بر آن داشتیم تا به صورت مختصر و مفید کل این فرایند را در این مقاله توضیح دهیم.
ترخیص کالا شامل ارائه کلیه اسناد مربوط به ترخیص کالا، پرداخت هزینه‌های عوارض و مالیات بر ارزش افزوده و سایر هزینه‌ها مانند انبارداری و حمل و نقل است. که ترخیص کالا عمدتاً توسط صاحب کالا و یا نماینده قانونی او صورت می‌پذیرد.
از آنجا که فرایند ترخیص کالا که عمدتاً شامل ارائه اسناد و مدارک به صورت فیزیکی و الکترونیکی است به منظور صرفه جویی در وقت بهتر است این کارها قبل از ترخیص کالا صورت بگیرد. عمدتاً کار ترخیص کالا برای واردات و صادرات کاری زمان‌بر و پیچیده است که نیاز به فردی متخصص و باتجربه دارد که با این زمینه کاملاً آشنایی لازم را داشته باشد.
مراحل ترخیص کالا در کشورهای مختلف با توجه به قوانین و امکانات متفاوت است. اما در کشور ما این مراحل اگر توسط فردی آموزش دیده و باتجربه صورت بگیرد می‌توانید بسیار سریع انجام شود.
اولین مرحله در فرایند ترخیص کالا ثبت اظهارنامه در سامانه EPL است. در این سامانه هزینه ورودی کالا پس از ثبت اظهارنامه صورت می‌گیرد؛ بنابراین باید آن را با دقت و به صورت صحیح وارد کنید.
از جمله مدارکی که برای ثبت اظهارنامه مورد نیاز است شامل مجوز و مدارک قانونی، کپی کارت بازرگانی، فاکتور خرید، مجوز ثبت سفارش، بیمه نامه، پروفرما و سایر مدارک مربوطه می‌شود.
البته لازم به ذکر است که با توجه به نوع کالا، ممکن است نیاز به مدارک بیشتری مانند گواهی بهداشت، قرنطینه نباتی، وکالت نامه رسمی و… نیز برای ترخیص کالا نیاز باشد.
پس از اینکه ثبت اظهارنامه با موفقیت انجام شد، احراز هویت باید در دایره فنی گمرک صورت بگیرد. در این مرحله، پس از بررسی کامل اسناد و مدارک به افراد یک شماره کوتاژ تعلق می‌گیرد.
در این مرحله کالا باید در یکی از سه مسیر سبز، قرمز و زرد مورد بررسی قرار بگیرد. در مسیر سبز، در صورت ارائه مدارک و مجوزهای مورد نیاز کالا در طی یک الی دو روز ترخیص می‌شود.
در مسیر زرد، کالا برای تأیید نهایی نیاز به آزمایش داشته و باید استاندارد بودن آن تعیین شود. در این مسیر نیازی به ارزیابی فیزیکی کالا و بازدید مجدد نیست و تنها پیش از خروج از گمرک از نظر تعداد و ارزش بررسی می‌شوند.
کالاهایی که در مسیر قرمز قرار می‌گیرند نیاز به کسب مجوز برای ورود داشته و مورد بازرسی فیزیکی باید قرار بگیرند و پس از ارزیابی کامل باید نتیجه در اظهارنامه ثبت شود.
کالای شما چه از نوع کالاهای خاص باشد یا معمولی نیاز است تا برخی از مجوزها را دریافت کنید. این مجوزها به طور معمول شامل، استاندارد، بهداشت، قرنطینه، جهاد و… می‌شود.
در این مرحله کالاهای موجود با مواردی که در اظهارنامه ثبت شده است از نظر تعداد، ارزش و تعرفه بررسی می‌شوند. در صورت عدم مشکل پرونده توسط مأمور مربوطه تأیید و امضا می‌شود.
در این مرحله، پس از تأیید نهایی مبلغی باید به عنوان حق ورودی کالا پرداخت شود و پس از بررسی فیش پرداختی، پروانه سبز گمرک صادر می‌شود و فرد می‌تواند نسبت به خروج کالا از گمرک اقدام کند.
در این مرحله، پس از صدور سند ترخیص، صاحب کالا باید هماهنگی‌های لازم را با شرکت حمل و نقل انجام دهد و با شرکت حمل و نقل تسویه کند. پس از پرداخت هزینه‌های انبارداری گمرک مجوز بارگیری صادر می‌شود. هزینه گمرک در گمرکات مختلف بسته به هزینه تخلیه و بارگیری، بیمه، مدت زمان و مواردی از این قبیل با یکدیگر متفاوت است.
از جمله نکاتی که در ترخیص کالا باید مورد توجه قرار گیرد عبارت‌اند از:
در فرایند صادرات و واردات، کالا باید از گمرک عبور کند. فرایند ترخیص کالا از زمانی شروع می‌شود که کالا در گمرک قرار گرفته باشد. همان‌طور که در این مقاله اشاره شد، ترخیص کالا شامل یک‌سری مدارک و مراحل است که نیاز به آشنایی با پیچیدگی و تغییرات قوانین کشور مبدأ و مقصد دارد. با توجه به پیچیدگی‌های موجود در فرایند ترخیص کالا، پیشنهاد ما سپردن فرایند ترخیص کالا به شرکت و افرادی است که دارای سابقه در این زمینه باشند.
