آنچه در این مقاله میخوانید [پنهان‌سازی]
در تجارت بین‌الملل، یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که بازرگانان باید بر آن تسلط داشته باشند، نحوه محاسبه تعرفه واردات و صادرات کالا است. تعرفه‌های گمرکی به‌طور مستقیم بر قیمت تمام‌شده کالا و میزان سود نهایی تأثیر می‌گذارند.
عدم آگاهی از نحوه محاسبه این تعرفه‌ها ممکن است منجر به ضررهای مالی، تاخیر در ترخیص کالا و حتی مشکلات حقوقی شود. در این مقاله، تمام آنچه باید درباره تعرفه‌های گمرکی بدانید، از تعاریف اولیه تا مثال‌های عملی و ابزارهای محاسبه را بررسی خواهیم کرد.
برای درک اصول ابتدایی و آمادگی کامل ورود به بازارهای جهانی، ابتدا در دوره بازرگانی بین‌الملل ثبت نام کنید.
تعرفه گمرکی (Customs Tariff) مبلغی است که هنگام واردات یا صادرات کالا به کشورها، به‌عنوان عوارض به دولت پرداخت می‌شود. هدف اصلی این تعرفه‌ها عبارت است از:
در ایران، تعرفه‌ها بر اساس ارزش CIF (شامل قیمت کالا، هزینه حمل و بیمه) به‌صورت درصدی تعیین می‌شوند و شامل چند بخش اصلی هستند:
تعرفه‌ها براساس طبقه‌بندی کالاها در جدول HS Code تعیین می‌شوند که یک سیستم بین‌المللی استاندارد برای کدگذاری کالاهاست.
چندین عامل می‌توانند بر میزان تعرفه نهایی کالا تأثیرگذار باشند. آشنایی با این عوامل به بازرگانان کمک می‌کند تا بهتر بتوانند قیمت‌گذاری کنند و استراتژی تجاری بهتری اتخاذ نمایند.
مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار:
قبل از شروع هر معامله‌ای، با مهم‌ترین قوانین گمرکی تجارت خارجی و نحوه اخذ مجوزها آشنا شوید تا هزینه‌ها و ریسک‌ها را کاهش دهید.
انتخاب دقیق کد HS اولین گام در محاسبه درست تعرفه است:
انتخاب نادرست کد HS ممکن است منجر به جریمه یا ارزیابی اشتباه ارزش کالا شود؛ بنابراین پیش از اظهارنامه، از تطابق دقیق مشخصات کالا با کد اعلام‌شده اطمینان حاصل کنید.
پس از محاسبه اولیه تعرفه، باید اظهارنامه را در سامانه ثبت کنید. مراحل کلی عبارتند از:
اگر هر یک از اسناد ناقص باشد، سیستم خودکار اخطار می‌دهد؛ مثلاً فقدان بیمه‌نامه باعث خالی ماندن بخش «هزینه بیمه» و نقصان در فرمول محاسبه می‌شود.
محاسبه تعرفه گمرکی در ایران معمولاً به‌صورت درصدی از ارزش کالا انجام می‌شود. در ساده‌ترین حالت، فرمول به شکل زیر است:
مبلغ قابل پرداخت = (ارزش CIF × نرخ تعرفه) + مالیات‌ها و عوارض جانبی
اجزای اصلی فرمول:
مثال فرمول:
فرض کنید یک لپ‌تاپ با ارزش ۱۰۰۰ دلار از چین وارد می‌کنید.
جمع کل تعرفه = ۴۲.۴ + ۵۳ + ۱۰۱ = ۱۹۶.۴ دلار
برای درک بهتر فرمول‌ها، به چند مثال دیگر از کالاهای متداول وارداتی و صادراتی در ایران توجه کنید:
در صادرات، اغلب تعرفه‌ای از سمت ایران دریافت نمی‌شود. اما باید مطمئن شوید که کشور مقصد تعرفه بالایی روی محصولتان اعمال نمی‌کند. خرما در برخی کشورها تعرفه وارداتی صفر دارد، اما در برخی دیگر تا ۱۵٪ هم می‌رسد.
برای سهولت در محاسبه تعرفه گمرکی، نرم‌افزارها و سامانه‌هایی طراحی شده‌اند که به‌صورت خودکار و با دقت بالا محاسبات لازم را انجام می‌دهند.
مهم‌ترین ابزارها:
استفاده از این ابزارها نه تنها محاسبات را دقیق‌تر می‌کند، بلکه امکان مقایسه تعرفه کالاها را نیز فراهم می‌سازد.
در برخی قراردادهای دوجانبه یا منطقه‌ای، کشورها تعرفه‌های پایین‌تری برای واردات یا صادرات با یکدیگر در نظر می‌گیرند که به آن‌ها تعرفه ترجیحی گفته می‌شود.
مثلاً ایران با کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا یا ترکیه توافقنامه تعرفه ترجیحی دارد. این بدان معناست که اگر کالایی از آن کشور وارد شود، سود بازرگانی آن کاهش می‌یابد یا حتی حذف می‌شود.
شرایط بهره‌مندی:
تعرفه اصلاح‌شده به‌معنای بازنگری در نرخ تعرفه کالاهاست. این اتفاق معمولاً زمانی رخ می‌دهد که دولت سیاست تجاری خود را تغییر می‌دهد یا بخواهد از تولید داخل حمایت بیشتری کند.
برای مثال، ممکن است تعرفه واردات برخی کالاها مانند خودرو، پوشاک یا محصولات کشاورزی به‌طور ناگهانی افزایش یابد. همچنین گاهی کاهش تعرفه‌ها نیز اتفاق می‌افتد، مثلاً برای واردات قطعات الکترونیکی خاص.
تأثیر بر بازرگانان:
محاسبه دقیق تعرفه واردات و صادرات کالا، گام کلیدی در موفقیت تجارت بین‌المللی است. دانستن عناصر تأثیرگذار، تسلط بر فرمول‌ها، استفاده از ابزارهای دیجیتال و آگاهی از سیاست‌های تعرفه‌ای کشور، بازرگانان را از ضررهای مالی و مشکلات قانونی مصون می‌دارد.
اگر در مراحل اولیه تجارت بین‌الملل هستید یا قصد دارید کالای خاصی را وارد یا صادر کنید، بهتر است از مشاوران گمرکی کمک بگیرید و با استفاده از سامانه‌ها و نرم‌افزارهای موجود، محاسبات خود را دقیق و به‌روز نگه دارید.
