DHCP یک پروتکل مدیریت شبکه به صورت اتوماتیک است که به هر دستگاه یا وسیله‌ای در شبکه یک IP اختصاص می‌دهد تا به وسیله IP بتواند در شبکه با دیگران ارتباط برقرار نماید. هنگامی که دستگاهی در شبکه جابه‌جا می‌شود DHCP به صورت خودکار IP جدیدی به آن اختصاص می‌دهد.
DHCP در لایه اپلیکیشن پروتکل TCP/IP کار می‌کند تا به صورت خودکار IP را به کلاینت ها اختصاص دهد و اطلاعات پیکربندی TCP/IP را روی Clientها اعمال نماید. DHCP علاوه بر اختصاص IP،subnet mask ،default Gateway و سرویس DNS نیز بر عهده‌ی این پروتکل است.
DHCP یک پروتکل کلاینت – سرور است که در این سرور مجموعه‌ای از IP آدرس‌های منحصربه فرد و همچنین اطلاعات مربوط به پارامترهای کلاینت‌ها وجود دارد، و هر بار یک IP آدرس را از میان Address Pool اختصاص می‌دهد.
کلاینت‌هایی که توسط DHCP پیکربندی‌شده‌اند، یک درخواست Broadcast برای سرور DHCP ارسال می‌کنند و اطلاعات پیکربندی شبکه‌ای را که به آن متصل هستند درخواست می‌کنند. یک کلاینت به صورت معمول بلافاصله بعد از بوت شدن یک درخواست Broadcast برای دریافت این اطلاعات ارسال می‌کند. سرور DHCP با ارائه اطلاعات پیکربندی IP که قبلاً توسط یک مدیر شبکه مشخص شده است، به درخواست Client پاسخ می‌دهد. این اطلاعات شامل یک آی پی آدرس مشخص است که برای مدت معینی اختصاص داده شده و Lease نامیده می‌شود. بعد از پایان این مدت کلاینت مجدداً درخواست خود را ارسال می‌کند و ممکن است DHCP آی پی دیگری را اختصاص دهد. این امر بستگی به سیاست‌هایی دارد که توسط مدیران مشخص شده است.
سرور DHCP اطلاعات تمام IP آدرس‌های اختصاص داده شده به کلاینت‌ها را نگهداری می‌کند. اگر دستگاهی در شبکه جابه‌جا شود سرور DHCP با توجه به MAC آدرس آن را شناسایی می‌کند و مانع از تخصیص یک آی پی یکسان به چندین دستگاه می‌شود.
DHCP هیچ گونه مکانیزم داخلی ندارد که Server و Client بتوانند هویت یکدیگر را تائید نمایند درنتیجه هر دوی آن‌ها در برابر سیستم‌های نفوذی و حمله‌ها آسیب‌پذیر هستند.
با DHCP پویا، آی پی اختصاص یافته در انحصار کلاینت نیست و اصطلاحاً برای مدت معینی آن را به کلاینت اجاره می دهد. دستگاه‌های بی‌سیم نمونه‌ای از دستگاه‌هایی هستند که هنگام اتصال به شبکه آی پی پویا دریافت می‌کنند.
دستگاه‌هایی که به آن‌ها آی‌پی‌های استاتیک اختصاص می‌دهند به‌صورت دائمی مالک آن آی‌پی‌ها محسوب می‌شوند. این شیوه تخصیص آی پی معمولاً برای دستگاه‌هایی مانند سوئیچ‌ها و وب سرورها مورداستفاده قرار می‌گیرد.
تحت یک پیکربندی پویای DHCP ممکن است کلاینت برای انجام یک سری از فعالیت‌های خاص نیاز داشته باشد که از شبکه قطع شود و مجدداً با آی پی دیگری به شبکه وصل شود. مدت زمان Lease با توجه به میزان دسترسی به اینترنت در قسمت‌های مختلف شبکه ممکن است متفاوت باشد. زمانی که این مدت زمان به پایان می‌رسد اگر دستگاه‌ها هنوز آنلاین باشند مجدداً، درخواست تمدید آن را می‌کنند. ممکن است DHCP به‌جای اختصاص همان آی پی به آن‌ها، آی پی آدرس جدیدی را به آن‌ها تخصیص دهد.
چرخه تخصیص IP در DHCP پویا به شرح زیر است:
