در دنیای امروز که هر لحظه بیشتر به اینترنت متصل می‌شویم، ممکن است اصطلاحاتی مانند «آی پی» برای بسیاری از ما آشنا شده باشد، اما واقعاً این اصطلاح به چه معناست؟ آی پی یا به انگلیسی IP Address، مخفف «Internet Protocol Address» است که به فارسی می‌توان آن را «آدرس پروتکل اینترنت» ترجمه کرد. در آموزش شبکه، مفهوم “آی‌پی” (IP) یکی از پایه‌ای‌ترین و مهم‌ترین مفاهیم به شمار می‌آید.
ساده‌ترین تعریف برای آی پی این است که همان آدرس منحصر به فردی است که به هر دستگاهی که به اینترنت متصل می‌شود، اختصاص داده می‌شود. این آدرس به کامپیوترها، گوشی‌های هوشمند، تبلت‌ها و حتی دستگاه‌های اینترنت اشیاء (IoT) کمک می‌کند تا بتوانند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و داده‌ها را به درستی منتقل نمایند.
به زبان ساده‌تر، آی پی همانند آدرس خانه‌ای است که در آن هر دستگاه می‌تواند به اینترنت متصل شود و اطلاعات را دریافت یا ارسال کند. بدون داشتن یک آی پی، دستگاه‌ها نمی‌توانند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و اینترنت به این صورت عمل نخواهد کرد.
آدرس IP یک رشته عددی است که برای شناسایی دستگاه‌ها در شبکه‌های کامپیوتری استفاده می‌شود. این رشته شامل چهار بخش است که با نقطه از یکدیگر جدا می‌شوند، مانند 192.158.1.38. هر بخش می‌تواند مقداری بین 0 تا 255 داشته باشد و آدرس‌ها از 0.0.0.0 تا 255.255.255.255 متغیر هستند.
آدرس‌های IP به‌صورت تصادفی ایجاد نمی‌شوند، بلکه طبق یک الگوریتم ریاضی تولید شده و توسط سازمان IANA (سازمان تخصیص اعداد اینترنتی) که زیرمجموعه ICANN است، تخصیص داده می‌شوند. ICANN که در سال 1998 در ایالات متحده تأسیس شد، وظیفه مدیریت و حفظ امنیت اینترنت را برعهده دارد. هر زمان که یک دامنه اینترنتی ثبت می‌شود، مبلغی به ICANN پرداخت می‌گردد که بخشی از هزینه ثبت است.
آدرس IP از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا شناسایی و ارتباط میان دستگاه‌ها در شبکه به آن وابسته است. محافظت از آن در برابر هکرها و استفاده‌های غیرمجاز نیز بسیار مهم است.
استفاده از آدرس‌های IP بیشتر در پشت صحنه رخ می‌دهد، و این فرآیند به این شکل عمل می‌کند:
این فرآیند نشان می‌دهد که آدرس‌های آی پی در انواع و شرایط مختلفی وجود دارند. در ادامه می‌توانیم به این انواع مختلف بپردازیم.
اگر می‌خواهید بفهمید چرا یک دستگاه به شکل مورد نظر شما به شبکه متصل نمی‌شود یا قصد دارید مشکلات مربوط به شبکه خود را عیب‌یابی کنید، درک عملکرد آدرس‌های IP می‌تواند بسیار مفید باشد.
آدرس پروتکل اینترنت (IP) همانند هر زبان دیگری عمل می‌کند، با برقراری ارتباط با استفاده از دستورالعمل‌های مشخص برای انتقال اطلاعات. تمام دستگاه‌ها از طریق این پروتکل اطلاعات را پیدا، ارسال و با دستگاه‌های متصل دیگر تبادل می‌کنند. با صحبت کردن به یک زبان مشترک، هر کامپیوتری در هر مکانی می‌تواند با یکدیگر ارتباط برقرار کند.
آدرس‌های IP دارای دسته‌بندی‌های مختلفی هستند و در هر دسته، انواع متفاوتی وجود دارد.
هر فرد یا کسب‌وکاری که دارای برنامه خدمات اینترنتی باشد، دو نوع آدرس IP دارد: آدرس‌های IP خصوصی و آدرس IP عمومی. اصطلاحات عمومی و خصوصی به محل شبکه مربوط می‌شوند، به این معنا که یک آدرس IP خصوصی در داخل یک شبکه استفاده می‌شود، در حالی که آدرس IP عمومی در خارج از شبکه به کار می‌رود.
هر دستگاهی که به شبکه اینترنت متصل می‌شود، دارای یک آدرس IP خصوصی است. این شامل کامپیوترها، گوشی‌های هوشمند و تبلت‌ها می‌شود اما همچنین شامل هر دستگاهی با قابلیت بلوتوث مانند بلندگوها، چاپگرها یا تلویزیون‌های هوشمند نیز می‌شود. با رشد اینترنت اشیاء، تعداد آدرس‌های IP خصوصی که در خانه دارید احتمالاً در حال افزایش است.
روتر شما نیاز دارد که این موارد را به طور جداگانه شناسایی کند و بسیاری از این دستگاه‌ها نیاز دارند که یکدیگر را تشخیص دهند. بنابراین، روتر آدرس‌های IP خصوصی تولید می‌کند که شناسه‌های منحصر به فرد برای هر دستگاه هستند و آن‌ها را در شبکه متمایز می‌کنند.
آدرس IP عمومی، آدرس اصلی مرتبط با کل شبکه است. در حالی که هر دستگاه متصل دارای آدرس IP خاص خود است، این آدرس‌ها همچنین در آدرس IP اصلی شبکه گنجانده می‌شوند. همان‌طور که در بالا توضیح داده شد، آدرس IP عمومی توسط ISP (ارائه‌دهنده خدمات اینترنتی) به روتر شما اختصاص داده می‌شود.
به طور معمول، ISPها یک استخر بزرگ از آدرس‌های IP دارند که آن‌ها را به مشتریان خود توزیع می‌کنند. آدرس IP عمومی آدرسی است که تمام دستگاه‌های خارج از شبکه اینترنت از آن برای شناسایی شبکه استفاده خواهند کرد.
آدرس‌های IP عمومی به دو شکل ارائه می‌شوند : داینامیک و ثابت.
آدرس‌های IP پویا به طور خودکار و منظم تغییر می‌کنند. ISPها یک استخر بزرگ از آدرس‌های IP خریداری می‌کنند و به طور خودکار آن‌ها را به مشتریان خود اختصاص می‌دهند. به صورت دوره‌ای، آن‌ها این آدرس‌ها را مجدداً اختصاص داده و آدرس‌های IP قدیمی‌تر را به استخر بازمی‌گردانند تا برای مشتریان دیگر استفاده شوند. منطقی که پشت این رویکرد وجود دارد، صرفه‌جویی در هزینه برای ISP است.
خودکار کردن حرکت منظم آدرس‌های IP به این معناست که آن‌ها نیازی به انجام اقدامات خاص برای بازتخصیص آدرس IP مشتری در صورت تغییر محل سکونت، به عنوان مثال، ندارند. همچنین مزایای امنیتی وجود دارد، زیرا تغییر آدرس IP دسترسی هکرها به رابط شبکه شما را دشوارتر می‌کند.
برخلاف آی پی های پویا، IP های ثابت همواره یکسان باقی می‌مانند. هنگامی که شبکه یک آدرس IP را اختصاص می‌دهد، همان آدرس ثابت می‌ماند. بیشتر افراد و کسب‌وکارها به آدرس IP ثابت نیاز ندارند، اما برای کسب‌وکارهایی که قصد دارند سرور خود را میزبانی کنند، داشتن یک آدرس IP ثابت حیاتی است.
این به این دلیل است که یک آدرس IP ثابت اطمینان می‌دهد که وب‌سایت‌ها و آدرس‌های ایمیلی که به آن مرتبط هستند دارای یک آدرس IP یکسان خواهند بود که برای اینکه سایر دستگاه‌ها بتوانند به طور مداوم آن‌ها را در وب پیدا کنند، ضروری است.
آدرس‌های IP بر اساس تعداد بیت‌های مورد استفاده در آن‌ها به کلاس‌های مختلف تقسیم‌بندی می‌شوند. این تقسیم‌بندی به سه کلاس اصلی A، B و C و همچنین دو کلاس D و E انجام می‌شود.
آدرس‌های کلاس A از 1.0.0.0 تا 126.255.255.255 متغیر هستند. این کلاس معمولاً برای شبکه‌های بزرگ با تعداد زیادی دستگاه مورد استفاده قرار می‌گیرد. هر آدرس کلاس A دارای یک بخش شبکه‌ای و سه بخش میزبان است.
آدرس‌های کلاس B از 128.0.0.0 تا 191.255.255.255 متغیرند. این کلاس برای شبکه‌های متوسط مناسب است و هر آدرس دارای دو بخش شبکه‌ای و دو بخش میزبان است.
آدرس‌های کلاس C از 192.0.0.0 تا 223.255.255.255 متغیرند. این کلاس برای شبکه‌های کوچک و خانگی استفاده می‌شود و هر آدرس دارای سه بخش شبکه‌ای و یک بخش میزبان است.
آدرس‌های کلاس D برای اهداف خاص مانند گروه‌بندی چندگانه (Multicast) استفاده می‌شوند و از 224.0.0.0 تا 239.255.255.255 متغیرند. کلاس E نیز به عنوان رزرو شده برای تحقیقات آینده باقی مانده و از 240.0.0.0 تا 255.255.255.255 است.
با پیشرفت فناوری و افزایش تعداد دستگاه‌های متصل به اینترنت، نیاز به تعداد بیشتری آدرس IP احساس شد. این مسئله باعث پیدایش نسخه جدیدی از پروتکل اینترنت به نام IPv6 شد. در این بخش به مقایسه IPv4 و IPv6 می‌پردازیم.
IPv4، چهار نسخه اولیه پروتکل اینترنت است که به طول 32 بیت عمل می‌کند و می‌تواند حدود 4.3 میلیارد آدرس منحصر به فرد ایجاد کند. این تعداد در زمان پیدایش اینترنت کافی بود، اما با افزایش دستگاه‌های متصل، این مقدار ناکافی شده است. یکی از مزایای IPv4، سادگی و گستردگی استفاده از آن در سراسر جهان است.
برای رفع مشکل محدودیت آدرس‌های IPv4، پروتکل IPv6 با طول 128 بیت معرفی شد. این نسخه قادر است تعداد بسیار زیادی آدرس را فراهم کند که عملاً هیچ محدودیتی ندارد. علاوه بر این، IPv6 امنیت بیشتری ارائه می‌دهد و بهینه‌سازی‌های بیشتری برای انتقال داده‌ها دارد. از طرفی، انتقال از IPv4 به IPv6 نیازمند تغییرات فنی و زمان‌بر است، اما با افزایش دستگاه‌های متصل، این انتقال اجتناب‌ناپذیر است.
آدرس‌های IP به دو نوع استاتیک و داینامیک تقسیم می‌شوند که هر یک ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند.
| ویژگی | آدرس آی‌پی استاتیک | آدرس آی‌پی داینامیک |
|---|---|---|
| ارائه‌دهنده | ارائه‌دهنده خدمات اینترنت (ISP) | پروتکل DHCP (پیکربندی پویا) |
| ماهیت | ثابت | غیر ثابت |
| امنیت | امنیت کمتر | امنیت بیشتر |
| ردیابی | به راحتی قابل ردیابی | سخت‌تر قابل ردیابی |
| پایداری | پایداری بیشتر | پایداری کمتر |
| هزینه‌ها | پرهزینه | بدون هزینه مستقیم (اما هزینه برای زیرساخت دارد) |
| محرمانگی | محرمانگی کمتر | امنیت و محرمانگی بیشتر |
| عیب‌یابی | آسان | پیچیده |
آی پی استاتیک یک آدرس ثابت و غیرقابل تغییر است که به یک دستگاه خاص اختصاص داده می‌شود. این نوع آی پی برای سرورها، دستگاه‌های شبکه‌ای و خدماتی که نیاز به دسترسی دائمی دارند، مناسب است. با داشتن آی پی استاتیک، دسترسی به دستگاه از طریق آدرس IP بدون تغییر امکان‌پذیر است.
در مقابل، آی پی داینامیک به طور موقت به دستگاه‌ها اختصاص داده می‌شود و ممکن است با هر بار اتصال به شبکه تغییر کند. این نوع آی پی برای کاربران عادی اینترنتی که نیازی به آدرس ثابت ندارند، مناسب است. استفاده از آی پی داینامیک باعث صرفه‌جویی در تعداد آدرس‌های مورد نیاز می‌شود و مدیریت شبکه را ساده‌تر می‌نماید.
گاهی اوقات نیاز داریم تا آدرس IP دستگاه خود را پیدا کنیم. روش‌های مختلفی برای این کار در دستگاه‌های مختلف وجود دارد.
Win + R را فشار دهید تا پنجره Run باز شود.cmd و Enter را بزنید.ipconfig را تایپ کنید و Enter را بزنید.IPv4 Address بگردید تا آدرس IP خود را ببینید.System Preferences را انتخاب کنید.Network کلیک کنید.Wi-Fi کلیک کنید.Advanced نمایش داده می‌شود.Wi-Fi کلیک کنید.IP Address نمایش داده می‌شود.
نام دامنه و آی پی دو جزء اساسی در عملکرد اینترنت هستند که به طور مستقیم با یکدیگر مرتبط‌اند. اما چگونه این دو به هم مرتبط می‌شوند؟
نام دامنه یک شناسه قابل خواندن برای انسان است که به جای یادآوری آدرس‌های IP پیچیده استفاده می‌شود. به عنوان مثال، به جای وارد کردن آدرس آی پی 172.217.16.196 برای دسترسی به گوگل، ما به راحتی می‌توانیم www.google.com را وارد کنیم.
سیستم DNS (Domain Name System) نقش واسطه‌ای بین نام دامنه و آی پی ایفا می‌کند. وقتی شما یک نام دامنه را در مرورگر وارد می‌کنید، DNS این نام را به آدرس IP معادل ترجمه می‌کند تا مرورگر بداند که باید به کدام سرور متصل شود.
آدرس‌های IP می‌توانند هدف حملات امنیتی مختلفی قرار گیرند. شناخت این تهدیدات به کاربران کمک می‌کند تا اقدامات لازم را برای حفاظت از خود انجام دهند.
حملات DDoS (Distributed Denial of Service) با ارسال حجم زیادی از ترافیک به یک آدرس IP، تلاش می‌کنند که سرویس‌دهی به آن آدرس را متوقف کنند. این نوع حملات می‌تواند باعث از کار افتادن وب‌سایت‌ها و سرویس‌های آنلاین شود.
با دسترسی به آدرس IP یک دستگاه، مهاجمان می‌توانند سعی در نفوذ به سیستم و سرقت اطلاعات کنند. این امر ممکن است از طریق استفاده از نرم‌افزارهای مخرب یا بهره‌برداری از آسیب‌پذیری‌های نرم‌افزاری انجام شود.
آدرس IP می‌تواند اطلاعاتی درباره مکان جغرافیایی و فعالیت‌های آنلاین کاربران فراهم کند. برخی سازمان‌ها یا افراد ممکن است از این اطلاعات برای جاسوسی یا ردیابی کاربران استفاده کنند.
مهاجمان ممکن است از آدرس IP برای ارسال ایمیل‌های فیشینگ یا انجام تقلبات آنلاین استفاده کنند، که می‌تواند منجر به از دست دادن اطلاعات حساس یا مالی کاربران شود.
استفاده از شبکه‌های Wi-Fi عمومی می‌تواند خطراتی برای آدرس IP کاربران ایجاد کند. هکرها می‌توانند از طریق این شبکه‌ها به آدرس IP کاربران دسترسی پیدا کرده و حملات مخرب را انجام دهند.
پنهان کردن آدرس IP روشی برای محافظت از اطلاعات شخصی و هویت آنلاین شما است. دو روش اصلی برای پنهان کردن آدرس آی پی عبارتند از:
یک سرور پراکسی در واقع به عنوان یک واسط میان شما و سایت‌های اینترنتی عمل می‌کند. به این صورت که ترافیک ابتدا به این سرور می‌رود و سپس از طریق آن به سایت‌های مقصد ارسال می‌شود. در نتیجه، سایت‌های اینترنتی تنها آدرس IP سرور پراکسی را مشاهده می‌کنند، نه آدرس IP شخصی شما.
وقتی سایت‌ها اطلاعاتی را برای شما ارسال می‌کنند، این داده‌ها ابتدا به سرور پراکسی برمی‌گردد و سپس پراکسی آن‌ها را به شما تحویل می‌دهد. هرچند این روش می‌تواند به حفظ حریم خصوصی کمک کند، اما یک مشکل بزرگ سرورهای پراکسی این است که ممکن است به آن‌ها اعتماد نکنید. برخی از این سرورها ممکن است از فعالیت‌های شما جاسوسی کنند یا حتی تبلیغات اضافی به صفحات وب شما اضافه کنند، که می‌تواند تجربه خوبی برای شما نباشد.
وقتی کامپیوتر، گوشی یا تبلت خود را به یک VPN متصل می‌کنید، دستگاه شما به گونه‌ای عمل می‌کند که انگار به شبکه محلی VPN وصل است. تمامی ترافیک شبکه از طریق یک اتصال امن عبور می‌کند. به این ترتیب، حتی اگر در کشور دیگری باشید، می‌توانید به صورت امن به منابع شبکه محلی دسترسی پیدا کنید. همچنین، اینترنت را طوری تجربه می‌کنید که انگار در همان مکان فیزیکی VPN هستید، که این ویژگی هنگام استفاده از وای‌فای عمومی یا دسترسی به وب‌سایت‌هایی که به دلیل محدودیت‌های جغرافیایی مسدود شده‌اند، بسیار مفید است.
گاهی اوقات ممکن است نیاز داشته باشید که آدرس IP مودم خود را تغییر دهید. این کار می‌تواند به دلایل امنیتی یا رفع مشکلات شبکه‌ای انجام شود. روش تغییر آدرس IP بستگی به نوع مودم و سرویس‌دهنده اینترنت دارد، اما اصول کلی آن به شرح زیر است.
192.168.1.1 یا 192.168.0.1).آدرس‌های IP یکی از اجزای اساسی و حیاتی در عملکرد اینترنت هستند که نقش مهمی در شناسایی و ارتباط بین دستگاه‌ها ایفا می‌کنند. شناخت انواع مختلف آی پی، نحوه کارکرد آن‌ها و تهدیدات امنیتی مرتبط با آن‌ها می‌تواند به کاربران کمک کند تا از اینترنت به صورت ایمن‌تر و کارآمدتری استفاده کنند. همچنین، با پیشرفت فناوری و انتقال به IPv6، اهمیت درک بهتر از آدرس‌های IP روز به روز بیشتر می‌شود. امیدواریم این مقاله توانسته باشد به شما کمک کند تا درک بهتری از مفهوم آی پی و کاربردهای آن داشته باشید.
