کارت بازرگانی کلید ورود به دنیای تجارت بین‌الملل است و بدون آن، امکان انجام رسمی واردات و صادرات وجود ندارد. در این راهنما، گام‌به‌گام فرآیند اخذ کارت بازرگانی از ثبتنام تا دریافت مجوز نهایی تشریح شده است تا با آگاهی کامل و مدارک لازم، بتوانید بدون دغدغه وارد عرصه‌ی تجارت خارجی شوید.
کارت بازرگانی چیست؟
کارت بازرگانی یکی از اسناد رسمی و معتبر برای انجام عملیات تجاری میان‌المللی است که توسط اتاق‌های بازرگانی کشورهای مختلف صادر می‌شود. در واقع، دارنده‌ی کارت بازرگانی می‌تواند اقدام به انجام واردات یا صادرات کالا و خدمات کند و در امور ترخیص کالا، ثبت سفارش و فعالیت‌های گمرکی به‌عنوان یک تاجر رسمی شناخته شود.
کارت بازرگانی به منزله‌ی مجوز قانونی برای فعالیت‌های بازرگانی خارجی است و صدور آن منوط به احراز شرایط مشخصی مانند صلاحیت فردی، مالی و تخصصی متقاضی می‌باشد.
از نظر قانونی، صدور کارت بازرگانی برای افرادی که قصد دارند به‌صورت حرفه‌ای وارد عرصه‌ی واردات و صادرات شوند، الزامی است؛ زیرا بدون کارت بازرگانی امکان ثبت سفارش در سامانهی تجارت خارجی (سرتا) وجود نخواهد داشت.
این کارت در ترخیص کالا از گمرک و همچنین بهره‌مندی از امتیازات خاص بازرگانی مانند تسهیلات بانکی، مزایای ارزی، و معافیت‌های تعرفه‌ای نیز کارکرد دارد. به‌همین‌دلیل، متقاضیان اخذ کارت باید اطلاعات کاملی درباره‌ی انواع کارت بازرگانی، شرایط دریافت و مدارک مورد نیاز داشته باشند.
انواع کارت بازرگانی
انواع کارت بازرگانی بر اساس کارکرد و نوع فعالیت متقاضیان به چهار دسته‌ی اصلی تقسیم می‌شود. هر یک از این انواع دارای شرایط و دسته‌بندی خاص خود هستند و متقاضیان باید براساس نوع کسب‌وکار و فعالیت تجاری خود، نوع مناسب کارت را انتخاب کنند.
کارت بازرگانی تجاری
کارت بازرگانی تجاری برای اشخاص حقیقی یا حقوقی صادر می‌شود که قصد دارند به‌عنوان واسط خرید و فروش کالا، عملیات واردات و صادرات را به‌صورت حرفه‌ای انجام دهند.
دارندگان این نوع کارت می‌توانند تمامی کالاهای مجاز ورود یا خروج را ثبت سفارش کنند و از امتیازات بازرگانی مانند مجوز واردات، صادرات و ترخیص کالا بهره‌مند شوند.
متقاضیان کارت بازرگانی تجاری معمولاً صاحبان بنگاه‌های اقتصادی، شرکت‌های بازرگانی و فعالان بازار هستند که به دنبال توسعه‌ی کسب‌وکار خود در بازار خارجی می‌باشند.
کارت بازرگانی خدماتی
در صورتی‌که متقاضی قصد ارائه خدمات فنی، مهندسی، پیمانکاری و مشاوره به بازارهای خارجی را داشته باشد، می‌تواند به‌جای کارت تجاری، کارت بازرگانی خدماتی دریافت کند.
این نوع کارت، معمولاً برای شرکت‌هایی کاربرد دارد که قراردادهای خدماتی و پروژه‌های بین‌المللی را اجرا می‌کنند؛ مانند شرکت‌های مهندسی، شرکت‌های فناوری اطلاعات و نرم‌افزار و موسسات مشاوره.
از مزایای کارت خدماتی میتوان به معافیت‌ها و تسهیلات مالیاتی خاص برای قراردادهای خدماتی و ثبت سفارش خدمات فنی و مهندسی اشاره کرد.
کارت بازرگانی تولیدی و صنعتی
کارت بازرگانی تولیدی ـ صنعتی ویژه‌ی شرکت‌ها و واحدهای تولیدی است که برای تأمین مواد اولیه، ماشین‌آلات خط تولید، قطعات یدکی و همچنین صادرات محصولات تولیدی خود نیاز به مجوز بازرگانی دارند.
دارندگان کارت تولیدی-صنعتی می‌توانند مواد اولیه و ماشین‌آلات مورد نیاز صنایع را با تعرفه‌های پایین‌تر وارد کنند و همچنین فرآیند صادرات کالاهای تولیدی را با استفاده از تسهیلات گمرکی تسریع نمایند. این نوع کارت باعث می‌شود تا صنایع داخلی بتوانند با هزینهی کمتری اقدام به تأمین مواد اولیه و بهبود خطوط تولید نمایند.
کارت بازرگانی موردی
کارت بازرگانی موردی یا کارت موردی به آن دسته از افرادی تعلق می‌گیرد که قصد دارند به‌صورت محدود و در مقیاس کم یک بار یا تعداد محدودی کالای مشخص وارد یا صادر کنند. این کارت برای اشخاص یا شرکت‌هایی مناسب است که حجم تجارت آنها پایین بوده و تمایلی به اخذ کارت دائم ندارند.
معمولاً کارت موردی برای یک بار واردات یا صادرات و با سقف مشخصی (مثلاً تا ارزش یکصد هزار دلار یا معادل ریالی آن) صادر می‌شود و پس از اتمام عملیات، اعتبار خود را از دست می‌دهد.
اگر می‌خواهید دانش خود را در مباحث بازرگانی بین‌الملل به سطح حرفه‌ای ارتقا دهید، می‌توانید در دوره بازرگانی بین الملل مجموعه عصر شبکه شرکت کنید و مسیر حرفه‌ای خود را هم‌زمان با دریافت کارت بازرگانی طی نمایید.
شرایط اخذ کارت بازرگانی
قبل از اقدام به صدور کارت بازرگانی، متقاضیان باید شرایط عمومی و اختصاصی تعیین‌شده توسط قوانین و مقررات سازمان‌های ذیربط را مطالعه کرده و براساس آن مدارک و مستندات مورد نیاز را تهیه کنند. شرایط اخذ کارت بازرگانی شامل موارد زیر است:
- تابعیت ایرانی یا اقامت قانونی: کلیه متقاضیان کارت بازرگانی موظف‌اند تابعیت جمهوری اسلامی ایران یا اقامت قانونی در کشور را داشته باشند. در صورت داشتن اقامت موقت یا دائم (برای غیرایرانیان)، کارت بازرگانی موردی یا دائم براساس ضوابط صادر خواهد شد.
- نداشتن بدهی مالیاتی سنگین: متقاضیان باید بدهی مالیاتی خود را تسویه کرده یا در حال اقساط باشند. عدم وجود پرونده مالیاتی معوق یا بدهی معوقه مهم‌ترین شرط برای صدور کارت است.
- سازمان ثبت‌شده: برای اشخاص حقوقی، وجود یک شرکت ثبت‌شده در اداره‌ی ثبت شرکت‌ها با موضوع فعالیت بازرگانی، تولیدی یا خدماتی الزامی است. برای اشخاص حقیقی، ارائه‌ی جواز کسب یا پروانه‌ی کسب متناسب با فعالیت ضروری است.
- سند ملکی یا اجاره‌نامه معتبر: متقاضیان باید آدرس محل فعالیت خود را به‌عنوان محل قانونی کسب‌وکار اعلام و با ارائه سند مالکیت یا اجاره‌نامه رسمی اثبات کنند.
- ارائه‌ی گواهی عدم سوءپیشینه: برای اطمینان از حسن‌سابقه‌ی فرد متقاضی، ارائه‌ی گواهی عدم سوءپیشینه و سوابق کیفری لازم است.
- حداقل سن: معمولاً حداقل سن درخواست‌کننده باید بالاتر از 18 سال باشد. برخی اتاق‌های بازرگانی ممکن است سن بالاتر را نیز لحاظ کنند.
- ضمانت‌نامه بانکی یا سفته: در بسیاری از موارد، متقاضیان باید ضمانت‌نامه‌ی بانکی یا سفته به‌عنوان تضمین حسن انجام تعهدات بازرگانی ارائه دهند. مبلغ ضمانت‌نامه با توجه به نوع و حجم فعالیت متغیر است.
- سپرده‌گذاری (برای کارت موردی): کارت بازرگانی موردی نیازمند سپرده‌گذاری مبلغ معینی (به صورت ریال یا ارز) نزد اتاق بازرگانی است که پس از انجام معامله بازگردانده می‌شود.
با فراهم کردن این شرایط، متقاضی می‌تواند به بخش قوانین و مقررات اتاق بازرگانی مراجعه کرده و مراحل اجرایی ثبتنام را آغاز نماید.
مدارک مورد نیاز برای اخذ کارت بازرگانی
بخش مهمی از فرآیند دریافت کارت بازرگانی، تهیه‌ی مدارک مستند لازم جهت اثبات صلاحیت فردی و قانونی متقاضی است. مدارک مورد نیاز به دو دسته‌ی کلی مدارک هویتی و مستندات مربوط به فعالیت اقتصادی تقسیم می‌شوند.
مدارک مورد نیاز برای اشخاص حقیقی
- کپی شناسنامه و کارت ملی: صفحات اول تا آخر (مشخصات کامل) باید به‌صورت خوانا اسکن شده و ارائه شود.
- جواز کسب یا پروانه تأسیس: در صورتی‌که متقاضی دارای مغازه، دفتر یا محل کسب ثبت‌شده باشد، لازم است جواز کسب معتبر یا پروانه‌ی تأسیس ارائه شود.
- گواهی عدم سوءپیشینه: دریافت‌شده از مراجع ذی‌صلاح و تاییدیه‌ی آن.
- سند مالکیت یا اجاره‌نامه محل فعالیت: در صورت مالکیت، سند رسمی و در صورت اجاره، اجاره‌نامه‌ی رسمی (حداقل یک سال معتبر) لازم است.
- گواهی تایید محل فعالیت از اتحادیه مربوطه: برای کسب‌وکارهای صنفی، تایید مکان کسب از اتحادیه صنفی ذیربط الزامی است.
- مطالعه‌ی فرم تعهدنامه: فرم متعهد می‌شود که قوانین تجارت خارجی، مالی و گمرکی را رعایت کند.
- ارائه‌ی شماره حساب بانکی اختصاصی: داشتن یک حساب بانکی جاری یا سپرده خاص به نام متقاضی.
- عکس پرسنلی: معمولاً دو قطعه عکس زمینه سفید در اندازه‌ی رسمی (4×3 یا 4×6).
مدارک مورد نیاز برای اشخاص حقوقی
- آگهی تأسیس و آخرین تغییرات شرکت: آگهی روزنامه رسمی که حاوی اطلاعات شرکت (نام، موضوع، سهامداران و مدیران) باشد.
- شرکت‌نامه یا اساسنامه: کپی برابر اصل اساسنامه یا شرکت‌نامه متناسب با نوع شرکت (سهامی خاص، مسئولیت محدود و غیره).
- آگهی روزنامه رسمی آخرین تغییرات اعضای هیئت مدیره: در صورت تغییرات در هیئت مدیره، آگهی مربوطه باید ارائه شود.
- کپی شناسنامه و کارت ملی نمایندگان قانونی: شناسنامه اعضای هیئت مدیره و مدیرعامل شرکت.
- گواهی عدم سوءپیشینه اعضای هیئت مدیره: شامل سوءپیشینه کیفری و مالی اعضا.
- سند مالکیت یا اجاره‌نامه محل شرکت: ارائه سند رسمی محل دفتر مرکزی یا جواز تأسیس کارخانه/واحد تولیدی.
- گواهی تایید محل فعالیت از مراجع ذیربط (اداره صمت یا اتحادیه): بسته به موضوع فعالیت شرکت، تاییدیه مکان از مراجع مربوطه دریافت شود.
- گواهی پرداخت حداقل سرمایه ثبتی: در برخی اتاق‌های بازرگانی، ارائه‌ی گواهی پرداخت سرمایه ثبتی شرکت به حساب بانکی الزامی است.
- ارائه‌ی شماره حساب بانکی شرکت: حساب جاری یا سپرده خاص شرکت به‌عنوان حساب بازرگانی.
- گواهی مالیاتی یا گواهی ارزش افزوده: در صورت ثبت نام در نظام کدینگ مالیاتی یا نظام ارزش افزوده، گواهی مربوطه باید ارائه شود.
نکته: مدارک مورد نیاز ممکن است براساس آیین‌نامه‌ی اتاق بازرگانی استان‌ها کمی تفاوت داشته باشد؛ بنابراین قبل از اقدام، حتماً به سایت رسمی اتاق بازرگانی استان خود مراجعه و فهرست دقیق مدارک را بررسی نمایید.
مراحل صدور و نحوه اخذ کارت بازرگانی
گام اول: ثبت نام در سامانهی تجارت خارجی
ابتدا به سامانه جامع تجارت ایران به وبسایت ntsw.ir و یا سامانه اتاق بازرگانی به آدرس iccima.ir مراجعه کنید. در این سامانه باید یک حساب کاربری ایجاد کرده و اطلاعات پایه‌ای خود (شامل نام، شماره ملی یا شناسه‌ی ملی شرکت، نشانی، تلفن و ایمیل) را وارد نمایید.
پس از تکمیل فرم ثبتنام، یک نام کاربری و رمز عبور به شما اختصاص می‌یابد. این نام کاربری برای دسترسی به سامانهی صدور کارت بازرگانی به کار می‌رود.
- ورود به سامانه اتاق بازرگانی: پس از دریافت کلمه عبور و نام کاربری، وارد بخش «خدمات تجارت خارجی» شوید.
- انتخاب نوع کارت: در این مرحله، نوع کارت بازرگانی موردنظر (تجاری، خدماتی، تولیدی یا موردی) را انتخاب کنید.
- تکمیل فرم الکترونیکی: فرم‌های مرتبط با مشخصات فردی یا حقوقی، اطلاعات مالی، آدرس مکان فعالیت و سوابق بازرگانی را تکمیل نمایید. توجه کنید که تمامی فیلدها باید بدون خطا و با دقت پر شوند تا فرآیند بررسی سریع‌تر شود.
گام دوم: تهیه و بارگذاری مدارک
پس از تکمیل فرم الکترونیکی در سامانه، باید تمامی مدارک هویتی و ثبتی خود را اسکن کرده و در بخش مربوطه بارگذاری کنید. مراحل این بخش به شرح زیر است:
- اسکن مدارک و تنظیم ساختار پرونده: پیش از بارگذاری، مدارک را در یک پوشه دسته‌بندی کنید و نام فایل‌ها را متناسب با محتوا (مثل “شناسنامه.pdf” یا “اساسنامه.pdf”) قرار دهید.
- بارگذاری مدارک هویتی و ثبتی: در فرم الکترونیکی، بخش «بارگذاری مدارک» را پیدا کرده و تمامی فایل‌ها را آپلود کنید. دقت کنید که حجم فایل‌ها متناسب باشد و فرمت PDF یا JPEG باشد.
- تأیید اطلاعات: پس از بارگذاری مدارک، سامانه به شما اجازه می‌دهد تا فرم را یک بار دیگر بازبینی کنید. حتماً اطلاعات را مرور کرده و در صورت وجود ایراد آن را اصلاح نمایید.
گام سوم: پرداخت هزینه‌ها و اخذ تأییدیه
پس از بارگذاری مدارک و تأیید نهایی اطلاعات الکترونیکی، نیاز است که هزینههای مربوط به صدور کارت بازرگانی را پرداخت کنید. این هزینه‌ها شامل موارد زیر هستند:
- هزینه اعتبارسنجی و بررسی پرونده: مبلغ مشخصی که برای هر نوع کارت متغیر است. معمولا بین 200,000 تا 500,000 تومان (ممکن است تغییر کند) برای بررسی اولیه از متقاضی دریافت می‌شود.
- حق عضویت سالانه در اتاق بازرگانی: بعد از صدور کارت، سالانه باید حق عضویت را به حساب اتاق بازرگانی استان واریز کنید. این مبلغ بستگی به نوع کارت (تجاری، خدماتی یا تولیدی) و حجم فعالیت بازرگانی دارد.
- پرداخت هزینه پروانه‌ی موردی (در صورت کارت موردی): در کارت‌های موردی مبلغ جداگانه‌ای به‌عنوان سپرده و هزینه صدور دریافت می‌شود.
پرداخت از طریق درگاه بانکی داخل سامانه امکان‌پذیر است. پس از پرداخت، سامانه یک شناسه‌ی پرداخت (رسید الکترونیکی) در اختیارتان قرار می‌دهد که باید از آن پرینت تهیه نموده و در صورت نیاز به‌صورت فیزیکی نیز همراه داشته باشید.
گام چهارم: تأیید اصالت و صدور کارت
بعد از ارسال مدارک و پرداخت هزینه‌ها، سامانهی اتاق بازرگانی مدارک بارگذاری شده را از نظر اصالت و اعتبار و تطبیق با اطلاعات ثبت شده بررسی می‌کند. این فرایند شامل امور زیر است:
- استعلام از مراجع ذی‌صلاح: اداره‌ی مالیات، اداره‌ی ثبت شرکت‌ها، نیروی انتظامی (برای تأیید سوءپیشینه) و در موارد کارت تولیدی، استعلام از وزارت صمت است.
- بازدید حضوری (در صورت نیاز): در برخی موارد (خصوصاً برای اشخاص حقوقی و واحدهای تولیدی)، کارشناس اتاق بازرگانی یا نماینده‌ی مامور بازدید از محل شرکت یا کارخانه برای اطمینان از صحت مکان فعالیت مراجعه می‌کند.
- نگارش پروانه و صدور کارت: در صورت تأیید نهایی مدارک، پروانه‌ی فعالیت بازرگانی و کارت بازرگانی برای متقاضی صادر شده و برای آدرس ثبت‌شده ارسال می‌شود. همچنین امکان دانلود نسخه‌ی الکترونیکی کارت در سامانه برای متقاضی وجود دارد.
معمولاً در صورت تکمیل صحیح مدارک و عدم وجود نقص در پرونده، کارت بازرگانی ظرف مدت 7 تا 15 روز کاری صادر می‌شود. با این حال، مدت زمان دقیق بستگی به هماهنگی ادارات و حجم درخواست‌ها در هر استان دارد.
مدت زمان صدور کارت بازرگانی
مدت زمان صدور کارت بازرگانی یکی از نکات مهم برای متقاضیانی است که عجله دارند فعالیت بازرگانی خود را آغاز کنند. عموماً مراحل اداری به شرح زیر زمانبر هستند:
- بررسی اولیه مدارک (اسکن شده): 1 تا 2 روز کاری
- استعلام و تأیید از مراجع ذیربط (مالیات، ثبت شرکت‌ها، نیروی انتظامی): 3 تا 7 روز کاری
- بازدید حضوری (در صورت نیاز): 2 تا 5 روز کاری
- نهایی‌سازی و چاپ کارت: 2 تا 3 روز کاری
با توجه به این تقسیم‌بندی، مجموعاً صدور کارت بازرگانی بین 7 تا 15 روز کاری طول خواهد کشید. در برخی مواقع و به‌دلیل تعطیلات رسمی یا کمبود نیروی انسانی در اتاق بازرگانی، ممکن است این زمان به 20 روز کاری نیز افزایش یابد.
نکته مهم: اگر مدارک ناقص یا اشتباه ارسال شود، پرونده به حالت «تکمیل مدارک» بازگردانده می‌شود و باید مجدداً اصلاح و ارسال گردد؛ که این موضوع باعث تأخیر بیشتر در صدور کارت خواهد شد.
هزینه اخذ کارت بازرگانی
هزینههای صدور کارت بازرگانی شامل چند بخش است که دانستن دقیق آنها برای برنامه‌ریزی مالی متقاضیان ضروری است. به‌طور کلی، هزینه‌ها عبارتند از:
- هزینه ثبتنام و صدور کارت: مبلغ ثابتی که اتاق بازرگانی استان‌ها برای صدور کارت تعیین می‌کنند. این مبلغ معمولاً بین 200 الی 500 هزار تومان است، اما ممکن است در هر استان کمی تفاوت داشته باشد.
- حق عضویت سالانه: بعد از صدور کارت، هرسال باید حق عضویت اتاق بازرگانی را پرداخت کنید. این هزینه بر اساس امتیاز کارت (تجاری، خدماتی، تولیدی) و رتبه‌ی مالی متقاضی محاسبه می‌شود. عدد تقریبی برای یک کارت تجاری عادی از 300 هزار تومان تا 2 میلیون تومان متغیر است.
- هزینه استعلامهای قانونی: برخی استعلامها (مانند استعلام از نیروی انتظامی یا تأییدیه از اداره مالیاتی) هزینههای جزئی (20 الی 50 هزار تومان) دارند که از متقاضی اخذ می‌شود.
- سپرده (برای کارت موردی): در کارت موردی برای هر بار واردات یا صادرات یک سپرده‌ی تضمینی (مثلاً 50 تا 100 میلیون ریال) نزد اتاق بازرگانی درج می‌شود که پس از اتمام عملیات قابل استرداد است.
- هزینه پست یا ارسال کارت: در صورتی که اتاق بازرگانی کارت را پستی ارسال کند، هزینهی پستی (20 الی 50 هزار تومان) بر عهده‌ی دارنده کارت است.
مزایا و معایب کارت بازرگانی
مزایا
- امکان واردات و صادرات رسمی: دارنده‌ی کارت بازرگانی می‌تواند به طور قانونی و رسمی کالا و خدمات را وارد یا صادر نماید.
- تسهیلات بانکی و ارزی: با داشتن کارت بازرگانی، امکان افتتاح حساب ارزی در بانک‌ها، دریافت تسهیلات مالی با نرخ بهره کمتر و تخصیص ارز با نرخ دولتی فراهم می‌شود.
- دسترسی به بازارهای جهانی: برخورداری از کارت بازرگانی به تاجر اجازه می‌دهد تا در نمایشگاه‌ها و همایش‌های بین‌المللی شرکت کند و ارتباطات بین‌المللی خود را گسترش دهد.
- معافیت‌های تعرفه‌ای: تجار تولیدکننده ممکن است از معافیت تعرفه واردات مواد اولیه بهره‌مند شوند که هزینههای تولید را کاهش می‌دهد.
- امتیاز عضویت در اتاق بازرگانی: عضویت فعال در اتاق بازرگانی امکان شرکت در جلسات، کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی را فراهم کرده و شبکه‌ی ارتباطی تاجر را گسترش می‌دهد.
معایب
- هزینه اولیه و سالانه: هزینههای ثبتنام، صدور و حق عضویت سالانه می‌تواند برای تاجر کوچک یا تازه‌کار سنگین باشد.
- فرآیند اداری زمانبر: طی کردن مراحل اداری و استعلامهای متعدد ممکن است تا چند هفته طول بکشد که برای برخی افراد محدودیت ایجاد می‌کند.
- تعهدات مالیاتی و گزارش‌دهی: دارندگان کارت بازرگانی باید براساس قوانین سازمان امور مالیاتی گزارش‌های فصلی یا سالانه را ارسال کنند که پروسه‌ای زمانبر و نیازمند مشاوره‌ی حسابداری است.
- ریسک تغییر قوانین: با تغییر مداوم قوانین تجاری و گمرکی، دارنده‌ی کارت باید همیشه بروز باشد و از هرگونه اصلاحیه مطلع شود تا در فرآیند واردات یا صادرات با مانع مواجه نشود.
صدور کارت بازرگانی فوری
در برخی از استان‌ها و شرایط خاص، امکان صدور کارت بازرگانی به‌صورت فوری (یک هفته‌ای) نیز وجود دارد. این نوع صدور «طرح تسریع صدور کارت بازرگانی» نامیده می‌شود و شرایط آن به شرح زیر است:
- شرایط ویژه متقاضیان: متقاضیان باید تمامی مدارک را با کیفیت بالا ارائه دهند و از قبل دارای سابقه‌ی فعالیت بازرگانی یا تولیدی اثبات‌شده باشند.
- پرداخت هزینه اضافه: برای استفاده از طرح تسریع، باید مبلغی بیشتر از هزینهی عادی (حدود 1٫5 تا 2 برابر) به‌عنوان هزینهی تسریع پرداخت شود.
- تأییدیه‌های فوری از مراجع: اتاق بازرگانی استان با هماهنگی سریع با ادارات مالیاتی، ثبت شرکت‌ها و نیروی انتظامی، استعلامها را در اسرع وقت انجام می‌دهد.
- محدودیت در برخی حوزه‌ها: صدور فوری بیشتر برای کارت‌های تجاری صدق می‌کند و ممکن است کارت‌های تولیدی یا خدماتی امکان صدور فوری نداشته باشند.
با استفاده از طرح صدور فوری، متقاضی می‌تواند کارت بازرگانی را ظرف مدت 3 تا 7 روز کاری دریافت کند و فعالیت صادرات یا واردات خود را سریع‌تر آغاز نماید.
موارد ابطال و یا تعلیق کارت بازرگانی
دلایل ابطال کارت بازرگانی
کارت بازرگانی ممکن است به دلایل مختلف توسط اتاق بازرگانی تعلیق یا ابطال شود. از مهم‌ترین دلایل ابطال یا تعلیق کارت میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- عدم تمدید کارت: اگر دارنده‌ی کارت حداقل 6 ماه قبل از انقضای کارت برای تمدید اقدام نکند، کارت به‌صورت خودکار باطل می‌شود.
- عدم فعالیت بازرگانی بیش از یک سال: در صورتی که صاحب کارت هیچ پرونده‌ی واردات یا صادراتی در سامانهی گمرک ثبت نکرده باشد، کارت ممکن است تعلیق گردد.
- ارائه‌ی مدارک جعلی یا ناقص: اگر در هر مرحله از بررسی، اسناد و مدارک ارائه‌شده جعلی یا مغایر با واقعیت تشخیص داده شود، کارت باطل می‌شود.
- عدم تسویه بدهی مالیاتی: عدم پرداخت بدهی مالیاتی یا بدهی حق عضویت در اتاق بازرگانی منجر به تعلیق و نهایتاً ابطال کارت خواهد شد.
- سوءاستفاده از کارت: اگر ثابت شود صاحب کارت در فعالیت‌های غیرقانونی مانند قاچاق کالا یا عرضه ارز دولتی در بازار آزاد مشارکت داشته، کارت وی ابطال می‌شود.
نحوه ابطال کارت بازرگانی
اگر شرایط زیر توسط اتاق بازرگانی احراز شود، کارت باطل و از دسترس صاحب کارت خارج می‌شود:
- ابلاغ رسمی مراجع قضایی یا مالیاتی: در صورت صدور حکم قضایی مبنی بر ابطال نشانی تجاری، یا حکم مالیاتی قطعی، اتاق بازرگانی موظف به ابطال کارت است.
- محرومیت از فعالیت تجاری: در صورت ممنوعیت موقت یا دائم توسط مراجع قانونی (مانند ممنوعیت خروج از کشور یا ممنوعیت فعالیت اقتصادی)، کارت باطل یا تعلیق می‌گردد.
- درخواست صاحب کارت: در صورتی که صاحب کارت خود مایل به توقف فعالیت بازرگانی باشد، می‌تواند به‌صورت کتبی درخواست ابطال کارت دهد.
- اصرار بر دریافت کارت دوگانه: طبق قوانین، دریافت بیش از یک کارت بازرگانی به نام یک فرد به‌عنوان صاحب امتیاز غیرمجاز است و ممکن است کارت‌ها به‌صورت یکطرفه ابطال شوند.
پس از ابطال کارت بازرگانی، فرد دیگر حق استفاده از مزایای آن را ندارد و برای صدور کارت جدید باید تمامی مراحل اخذ کارت را مجدداً طی کند.
معافیت از کارت بازرگانی
در برخی موارد خاص، اشخاص حقیقی یا حقوقی در زمینه‌ی تجارت خارجی می‌توانند بدون داشتن کارت بازرگانی هم فعالیت‌های محدودی داشته باشند. این معافیت‌ها شامل موارد زیر هستند:
- واردات مسافری: افرادی که به‌صورت شخصی از سفرهای خارجی کالاهایی تا سقف تعیین‌شده گمرک (مثلاً معادل 800 دلار) وارد می‌کنند، نیازی به کارت بازرگانی ندارند.
- شرکت در نمایشگاه‌های خارجی: شرکت‌هایی که به‌عنوان غرفه‌دار در نمایشگاه‌های بین‌المللی شرکت می‌کنند و به‌صورت محدود کالا یا نمونه کالا را موقتاً وارد می‌نمایند، از ارائه‌ی کارت معاف هستند.
- صادرات نمونه رایگان: صادرکنندگان نمونه‌ی رایگان کالا (برای معرفی محصول به مشتری خارجی) تا سقف مشخص (مثلاً حداکثر 2000 دلار) می‌توانند بدون کارت بازرگانی اقدام کنند.
- واردات دارو و تجهیزات پزشکی: برخی تجهیزات پزشکی و داروهای ضروری که توسط وزارت بهداشت تایید شده، مشمول مجوزهای خاص بوده و نیازی به کارت بازرگانی ندارند.
- معامله‌گران بازارچه‌های مرزی: افراد ساکن مناطق مرزی در برخی بازارچه‌ها می‌توانند به‌طور محدود کالاهای مشخصی را مبادله کنند بدون ارائه‌ی کارت بازرگانی.
مقررات مالیاتی کارت بازرگانی
دارندگان کارت بازرگانی مشمول مجموعه‌ای از مقررات مالیاتی هستند که باید براساس قوانین مالیاتی کشور به آنها پایبند باشند. این مقررات شامل موارد زیر است:
- کد اقتصادی و ارزش افزوده: کلیه صادرکنندگان و واردکنندگان باید در سامانهی سازمان امور مالیاتی ثبتنام کرده و کد اقتصادی دریافت کنند. در صورتی‌که حجم معاملات بیش از حد نصاب باشد، موظف به ثبتنام در سامانه ارزش افزوده هستند.
- تفکیک حساب‌های بانکی: درآمدهای ناشی از عملیات بازرگانی باید از سایر حساب‌های شخصی یا شرکتی تفکیک شود. استفاده از حساب شخصی برای دریافت درآمد مالیاتی با جرائم و جریمه همراه خواهد بود.
- اظهارنامه مالیاتی: اشخاص حقیقی و حقوقی دارای کارت بازرگانی موظف‌اند گزارش‌های فروش فصلی و اظهارنامه مالیاتی سالانه را به موقع ارسال کنند. عدم ارسال منظم اظهارنامه باعث اعمال جریمه‌های سنگین می‌شود.
- گزارش عملکرد واردات و صادرات: دارنده کارت باید اظهارنامه‌ی گمرکی خود را از سامانهی گمرک استخراج و در اظهارنامه‌ی مالیاتی درج نماید. اطلاعات واردات و صادرات در سامانهی مالیاتی نیز باید ثبت شود.
- پرداخت مالیات بر درآمد بازرگانی: سود حاصل از فعالیت‌های واردات و صادرات مشمول مالیات بر درآمد است و باید براساس نرخ‌های اعلام‌شده توسط سازمان امور مالیاتی پرداخت شود.
- ارائه‌ی فاکتور رسمی و مستندات: تمامی عملیات خرید و فروش بین‌المللی باید مستند و فاکتور رسمی داشته باشد تا در صورت درخواست ممیز مالیاتی قابل ارائه و تأیید باشد.
این مقررات تأکید دارند که دارنده‌ی کارت بازرگانی باید زیرساخت حسابداری و مالیاتی قوی داشته باشد و در صورت لزوم از خدمات حسابدار رسمی یا موسسات حسابرسی معتبر بهره‌مند شود تا در فرآیند حسابرسی‌های سازمان مالیاتی دچار مشکل نشود.
شرایط دریافت کارت برای اشخاص غیر ایرانی
اشخاص خارجی دارای اقامت قانونی در ایران (مانند کارت اقامت موقت یا دائم) می‌توانند کارت بازرگانی دریافت کنند؛ اما باید شرایط اضافی زیر را رعایت نمایند:
- ارائه کارت اقامت معتبر: متقاضی باید کارت اقامت خود را به‌عنوان مدرک هویتی ارائه دهد. در صورتی‌که اقامت موقت باشد، باید حداقل شش ماه از زمان صدور کارت اقامت گذشته باشد.
- افتتاح حساب بانکی ریالی به نام متقاضی: بانک‌های ایرانی برای اتباع خارجی حساب بانکی ریالی باز می‌کنند؛ اما دریافت نامه‌ی معادل داخلی از اداره کل امور اتباع خارجی نیاز است.
- ارائه‌ی گواهی سوءپیشینه از کشور مبدا: برخی اتاق‌های بازرگانی از متقاضی غیرایرانی درخواست می‌کنند تا گواهی عدم سوءپیشینه از کشور اصلی خود را ارائه دهد که به تایید وزارت امور خارجه رسیده باشد.
- ضمانت‌نامه بانکی معتبر: چون اتباع خارجی نمی‌توانند سفته رسمی ایران بدهند، باید ضمانت‌نامه ارزی یا ریالی از بانک‌های معتبر ایرانی ارائه کنند تا به‌عنوان تضمین حسن انجام تعهدات اقتصادی باشد.
- اتباع خارجی برای کارت موردی: اتباع می‌توانند درخواست کارت موردی یکبار مصرف کنند که سقف آن معمولاً کمتر از معادل ارزی یکصد هزار دلار است و نیاز به سپرده‌ی ضمانتی کمتری دارد.
- نماینده حقوقی ایرانی (در صورت لزوم): در برخی استان‌ها لازم است که فرد خارجی، نماینده قانونی ایرانی داشته باشد که در تمام مکاتبات و امور اداری به‌عنوان وکیل‌نامه در سامانه ثبت شود.
پس از فراهم آوردن این شرایط و مدارک، اتباع خارجی می‌توانند مشابه اشخاص ایرانی مراحل ثبتنام و ارسال مدارک را در سامانه اتاق بازرگانی طی نمایند.
برای دریافت کارت بازرگانی به کجا مراجعه نمایم؟
برای دریافت کارت بازرگانی می‌توانید از راه‌های زیر اقدام کنید:
- سامانه اتاق بازرگانی ایران (ICCIMA): آدرس iccima.ir بخش «خدمات تجارت خارجی» محل ثبتنام و بارگذاری مدارک است.
- سامانه جامع تجارت ایران : آدرس ntsw.ir؛ این سامانه مراحل اولیه ثبت درخواست و واردن کردن اطلاعات را پوشش می‌دهد و پس از آن به سامانه اتاق بازرگانی ارجاع داده می‌شوید.
- دفاتر نمایندگی اتاق بازرگانی استان‌ها: برخی استان‌ها دفاتر محلی دارند که می‌توانید با مراجعه حضوری نسبت به دریافت فرم‌ها، مشاوره و ارائه‌ی مدارک اقدام کنید.
- مشاوران حقوقی و بازرگانی: شرکت‌های مشاوره بازرگانی و وکلا نیز خدمات ثبتنام، تکمیل فرم‌ها و تهیه اسناد را انجام می‌دهند. در این صورت شما می‌توانید با ارائه‌ی وکالت‌نامه یکساله یا کوتاه‌مدت، امور اداری را به آنها واگذار کنید.
تمدید کارت بازرگانی
تمدید کارت بازرگانی معمولا هر سال یک بار صورت می‌گیرد و در غیر این صورت کارت منقضی و بلااستفاده می‌شود. فرآیند تمدید به شرح زیر است:
- ثبتنام مجدد در سامانه: با ورود به حساب کاربری قبلی در سامانه اتاق بازرگانی یا سامانه سرتا، بخش «تمدید کارت بازرگانی» را انتخاب کنید.
- بروزرسانی اطلاعات: اطلاعات هویتی، مالی، آدرس و سوابق بازرگانی را به‌روزرسانی کنید. در صورتی‌که تغییری در هیئت مدیره (برای حقوقی) یا در محل کار رخ داده، مدارک جدید را بارگذاری کنید.
- ارائه‌ی مدارک تمدید: مدارک زیر برای تمدید کارت مورد نیاز است:
- کارت بازرگانی قبلی و صفحه‌ی تمدید آن
- گزارش عملکرد سال گذشته: اظهارنامه‌ی مالیاتی سال قبل یا گزارش فروش فصلی
- سند مالکیت یا اجاره‌نامه به‌روز شده
- گواهی عدم بدهی مالیاتی جدید
- گواهی عدم سوءپیشینه جدید (در صورت درخواست اتاق)
- پرداخت هزینه تمدید: هزینه تمدید کارت بازرگانی در سال‌های اخیر بین 150 تا 400 هزار تومان بوده است؛ بسته به استان و نوع کارت مبلغ دقیق تعیین می‌شود.
- دریافت کارت جدید: پس از بررسی مدارک و استعلامهای مربوطه، کارت بازرگانی جدید با تاریخ انقضای یکساله صادر و برای متقاضی ارسال می‌شود.
لیست مدارک مورد نیاز برای تمدید کارت بازرگانی
- اصل یا اسکن کارت بازرگانی قدیمی
- گواهی ارزش افزوده یا اظهارنامه فروش فصلی سال گذشته
- گواهی عدم بدهی مالیاتی جدید (از سازمان مالیاتی)
- اصل یا اسکن سند مالکیت جدید یا اجاره‌نامه معتبر محل فعالیت
- گواهی تایید محل کسب از اتحادیه (برای اشخاص حقیقی)
- آگهی روزنامه رسمی آخرین تغییرات هیئت مدیره (برای اشخاص حقوقی)
- گواهی عدم سوءپیشینه جدید (در صورت درخواست اتاق بازرگانی)
- تکمیل فرم درخواست تمدید در سامانه اتاق
رعایت دقیق این مدارک از بروز تأخیرات اداری هنگام تمدید جلوگیری می‌کند.
نتیجه‌گیری
کارت بازرگانی سند هویتی و قانونی هر تاجر یا شرکت برای ورود به بازارهای بین‌المللی و انجام عملیات واردات و صادرات است. در این مقاله با عنوان «مراحل صدور کارت بازرگانی» تلاش شد تمامی موارد کلیدی شامل تعریف کارت بازرگانی، انواع مختلف آن، شرایط و مدارک مورد نیاز برای اشخاص حقیقی و حقوقی، نحوه‌ی ثبتنام و صدور، هزینه‌ها، مزایا و معایب، صدور فوری، ابطال و تعلیق کارت، معافیت‌ها، مقررات مالیاتی، صدور کارت برای اتباع خارجی و نحوه‌ی تمدید کارت بازرگانی پوشش داده شود.
با مطالعه‌ی این راهنما، متقاضیان می‌توانند مراحل ثبتنام و پیگیری صدور کارت بازرگانی را به‌صورت کامل درک کنند و با آمادگی کافی و مدارک کامل، فرآیند اخذ یا تمدید کارت را با سرعت و دقت بیشتری انجام دهند.
